Loading...
Pedagogika waldorfska2020-05-02T17:04:55+02:00

Potrzeby rozwojowe dziecka

Głównym kryterium doboru materiału nauczania są potrzeby danej fazy rozwojowej.

Pedagogika waldorfska to próba sformułowania odpowiedzi na pytania:

  • Jak dobierać treści kształcenia, żeby w oparciu o nie wspierać dziecko w jego rozwoju, pobudzać i rozwijać siły jego duszy?
  • Jak przedstawiać materiał, aby rozwijał nie tylko myślenie i sferę poznawczą ucznia, lecz w równej mierze sferę uczuć i woli?
  • Jak dostosować treści nauczania do budzących się zdolności dziecka tak, aby stawały się autentycznym „pokarmem dla duszy”?

Jakie jest dziecko i dlaczego?
Potrzeby rozwojowe dziecka związane są każdorazowo z określonym wiekiem, w który ono wkracza. Głównym kryterium doboru materiału nauczania są więc potrzeby danej fazy rozwojowej:

0-7 lat to okres przyjmowania świata takiego, jaki jest, chłonięcie wszystkiego, co wokół. Poznawanie odbywa się poprzez naśladowanie, dlatego dobrze jest, gdy Dziecko obcuje wtedy z pięknem zawartym w przedmiotach i ludziach, tak, by mogło wziąć je w siebie. W tym czasie w człowieku prym wiedzie wola, której poddaje się ciało; stąd mnogość gier i zabaw ruchowych w przedszkolach waldorfskich oraz pierwszej klasie szkoły podstawowej. Świat jest dla Dziecka dobry.

7-14 lat to czas, gdy Dziecko potrzebuje autorytetu, od którego będzie się uczyło, szuka również akceptacji i empatii. Dlatego właśnie jest przy nim wtedy nauczyciel-wychowawca, czuwający przez cały okres szkoły podstawowej nad harmonijnym i różnorodnym rozwojem każdego ucznia. Świat postrzega się za pomocą uczuć, dlatego Dziecko potrzebuje ciepła i zrozumienia tego, jakie jest oraz pomocy w kształtowaniu relacji z innymi ludźmi. Świat jest dla Dziecka piękny.

14-21 lat to pora na dojrzewanie, kiedy Dziecko zaczyna interesować się światem bardzo szczegółowo i dociekliwie; zajmująca jest dla uczniów nie tylko dookolna rzeczywistość, ale też oni sami: ich ciała i psychika. Dziecko formułuje powoli własny światopogląd, nad wszystkim się zastanawia, wszystko przemyśliwuje, ze wszystkim próbuje się zmierzyć. Świat jest dla Dziecka prawdziwy.

Wiedza czy umiejętności?
Priorytetem nie jest samo tylko przekazywanie wiedzy. Wiedza i treści nauczania są traktowane jako środek wiodący do celu, jakim jest w pedagogice waldorfskiej wspieranie młodego człowieka w jego własnym rozwoju; nie są celem samym w sobie. Nie umniejsza to w żadnej mierze roli i znaczenia wiedzy, lecz jedynie odpowiednio ja sytuuje w kontekście zadań jakie stawia sobie pedagogika i szkoła waldorfska.

W trakcie nauczania nie stosuje się ocen cyfrowych i nie ma drugoroczności, gdyż nauka nie ma na celu selekcji i rywalizacji. Jedna godna rywalizacja, do której pobudza szkoła i nauczyciel to rywalizacja a raczej współzawodnictwo z samym sobą, wyrastanie ponad to, czym się jest i dążenie do tego, by stać się tym, czym stać się można.

Nie jest kwestią to, czy ktoś jest lepszy od kogoś innego, lecz to czy samemu jest się u szczytu swoich możliwości. Pod koniec roku szkolnego każdy uczeń otrzymuje obszerne świadectwo opisowe z charakterystyką własnego rozwoju, osiągnięć szkolnych, poczynionych postępów w nauce, zauważonych trudności, a także rodzaju zastosowanej pomocy.

Metody pracy w pedagogice waldorfskiej

  • Odnoszenie wszystkiego do człowieka;
  • Nieustanne uwzględnianie praktycznej strony życia;
  • Przekształcanie wszystkiego w obraz;
  • Ciągłe ukazywanie piękna w świecie;
  • Uwzględnienie rytmu we wszystkich działaniach;
  • Wychodzenie od całości do części;
  • Wychodzenie od czynu w drodze ku pojmowaniu;
  • Chronienie dziecka przed zbyt wczesnym „starzeniem się”.

Sztuka w wychowaniu w szkole waldorfskiej odgrywa zasadniczą rolę.

„Sztuka nie jest czymś w rodzaju luksusowego dodatku do życia, lecz jest nieodzownym warunkiem wszelkiego godnego bycia człowiekiem, czymś co czyni z niego pełną istotę i nadaje ludzkiej cywilizacji sens.” – Rudolf Steiner

Malarstwo bezprzedmiotowe (niefiguratywne) uwrażliwia dziecko na kolor, a zatem pogłębia sferę uczuć, na której buduje się system moralny.

W pierwszej klasie dzieci zauważają różnice nastroju poprzez nasycenie barwy. Bardzo ważnym jest, żeby dzieci uczyły się prawidłowego posługiwania się warsztatem malarskim: moczenie papieru, akwarele, prawidłowe używanie pędzla oraz sprzątanie po pracy. Trwa to od pierwszej do szóstej klasy.

Od pierwszej klasy do klasy dwunastej, na lekcjach malarstwa, uczniowie malują niefiguratynie, z tym, że od drugiej klasy jest kształcony warsztat malarski, który daje dzieciom możliwość obrazowania rzeczywistości zarówno wyobrażeniowej jak i widzianej.

Malarstwo niefiguratywne towarzyszy całemu procesowi kształcenia artystycznego, ale jako wyłączne jest tylko w pierwszej klasie. Od klasy drugiej dzieci doświadczają harmonii barw, kontrastów i obrazują też nastroje. Jeśli wyrażają taką potrzebę, mogą już zaczynać w obrazach przedstawiać treści z lekcji głównej (np. legendy o świętych).

W klasie drugiej jest ważne, żeby pogłębić przeżywanie wzorów osobowych jakie dzieci poznają podczas lekcji głównej (np. św. Marcin, św. Franciszek, św. Mikołaj). Można malować obrazy ilustrujące nastrój towarzyszące tym opowieściom i jeśli dziecko ma potrzebę malowania figuratywnego to trzeba mu na to pozwolić.

Motywem wiodącym w trzeciej klasie jest Stary Testament i Stworzenie Świata.

Jeśli dziecko przeżyje artystycznie Stworzenie Świata, będzie mogło w przyszłości odpowiedzieć sobie na pytania „skąd pochodzę?” i „kim jestem?”.

W klasie czwartej zwraca się większą uwagę na obrazowanie tematu poprzez malowanie figuratywne. Często tematem obrazów stają się zwierzęta i przygody nordyckich bogów, a także drzewa, proste krajobrazy i niebo.

W klasie piątej dzieci malują rośliny, nastroje i pory roku w motywach pejzażowych.

W szóstej klasie dzieci malują bardziej figuratywnie. Poznają metodę rysunku szrafowanego. Ważną rolę w tej klasie odgrywa światło i ciemność. Na lekcjach rezygnuje się z szerokiej gamy barw. Dzieci uczą się uzyskiwania różnych tonów szarości z trzech podstawowych kolorów.

Siódmoklasiści poznają bardzo trudną technikę malowania warstwowego – kolor przenika kolor.  Ta technika uczy cierpliwości i delikatności w posługiwaniu się pędzlem. Otwierają się przed uczniami nowe możliwości malarskie.

W ostatniej klasie szkoły podstawowej rozwijane są umiejętności malarstwa warstwowego w oparciu o studium natury i światłocienia.

Poznaj Istotę

Przeczytaj ostatnie posty z naszego bloga